Skąd się wzięły pisanki? Historia wielkanocnych symboli

Pisanki to nieodłączny element polskiej tradycji związanej z Wielkanocną. Ich historia sięga tysięcy lat wstecz oraz łączy się zarówno z tradycjami pogańskimi, jak i chrześcijańskimi. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć o ich ciekawej historii.

Pogańskie korzenie pisanek

Jajko od tysięcy lat jest symbolem życia, odrodzenia i płodności. W starożytnym Egipcie, Persji i Rzymie wierzono, że jajko ma magiczną moc i zapewnia pomyślność. Co ciekawe, już wtedy ozdabiano pierwsze pisanki. Robiono to wiosną, kiedy natura budziła się do życia. Warto dodać, że malowanie jajek było częścią rytuałów związanych z kultem słońca i odrodzenia.

Z kolei na ziemiach słowiańskich jajka odgrywały ważną rolę w obrzędach wiosennych. Okrągły kształt jajka wiązano ze Słońcem, które miało ogromne znaczenie w wierzeniach pogańskich. Miały odpędzać złe duchy i wspierać przynoszenie obfitych plonów. Jajka często zakopywano je na polach lub umieszczano w progach domów! Ponadto składano je w formie ofiary dla bogów i duchów.

Jajko i pisanki w chrześcijaństwie

Kiedy chrześcijaństwo zyskało mocną pozycję, jajko otrzymało nowe znaczenie. Był to moment, w którym stało się symbolem zmartwychwstania Chrystusa. Nienaruszona skorupka jajka była symbolem grobu Chrystusa, natomiast jej pęknięcie oznaczało triumf życia nad śmiercią i zmartwychwstaniem.

W końcu zwyczaj zdobienia jajek stał się integralną częścią wielkanocnych obchodów w wielu europejskich krajach. Koszyczki wielkanocne z pięknie udekorowanymi jajkami zanoszono do kościoła.

Tradycja malowania jajek

W Polsce tradycja zdobienia jajek z okazji Wielkanocy sięga aż średniowiecza. Ma ona silne powiązania z tradycją ludową. Najstarsze zapiski dotyczące zdobionych jajek można znaleźć w kronikach oraz dokumentach kościelnych, gdzie wspomina się o zwyczaju obdarowywania się pisankami podczas świąt. Stopniowo techniki zdobienia stawały się coraz bardziej różnorodne i wyszukane.

Sposoby zdobienia skorupek jaj

Początkowo do dekorowania jaj wykorzystywano naturalne produkty. Jajka barwiono na jeden kolor z użyciem następujących składników.

• Łupiny cebuli – nadawały skorupce brązowy lub złocisty odcień.

• Buraki – barwiły jajka na intensywny czerwony lub różowy kolor.

• Liście szpinaku lub pokrzywa – pozwalały uzyskać zielone zabarwienie,

• Kora dębu lub olchy – nadawała jajkom ciemny, niemal czarny odcień.

• Kurkuma lub rumianek – za ich pomocą uzyskiwano ciepłe, żółte barwy.

Z czasem techniki zdobienia rozwinęły się i zaczęły różnić się w zależności od regionu Polski. Jajka zdobiono m.in. metodą batikową i tak powstały efektowne pisanki. Technika ta polegała na nanoszeniu wzorów roztopionym woskiem, a następnie barwieniu jajka. Inny sposób zdobienia to drapanki. W tej technice jajka najpierw barwiono, a następnie wydrapywano na nich wzory za pomocą ostrego narzędzia, np. igły lub żyletki. Pięknie prezentują się także oklejanki, czyli jajka zdobione skrawkami kolorowego papieru, tkanin, suszonych kwiatów, a nawet słomy.