Czym są ceny transferowe?

Ceny transferowe dotyczą transakcji zawieranych pomiędzy powiązanymi ze sobą podmiotami. Ich powiązanie jest związane z tym, że jeden podmiot wywiera określony wpływ na drugi.  Często nazywa się je także cenami transakcyjnymi i mogą dotyczyć zarówno transakcji pomiędzy powiązanymi podmiotami krajowymi, jak i pomiędzy podmiotem krajowym a podmiotem zagranicznym. W naszym artykule dokładnie opisujemy, co to są ceny transakcyjne, jakie pełnią funkcje oraz w jaki sposób dochodzi do ich ustalenia.

Przepisy dotyczące cen transferowych

Za twórcę pojęcia ceny transferowej uważa się amerykańskiego ekonomistę Jacka Hirshleifera. Angielski termin „transfer pricing” po raz pierwszy pojawił się w literaturze fachowej w latach 60. XX wieku. Hirshleifer zastosował go w opisie rachunkowości zarządczej do określenia charakterystycznego rodzaju cen rozliczeniowych w ramach powiązanych podmiotów gospodarczych.

Polskie przepisy dotyczące cen transferowych są określone w art. 23m ustawy o PIT oraz w art. 11a ustawy o CIT. Zgodnie z zapisami tych ustaw ceny transferowe są ustalonymi przez powiązane podmioty cenami sprzedawanych dóbr, usług oraz wartości niematerialnych i prawnych. Jak dodaje nasz rozmówca, doradca księgowy z Biura audytorsko-księgowego eKFK w Warszawie:

Ważny w odniesieniu do cen transferowych jest fakt, że mają one wpływ na ostateczny wynik i wskaźniki finansowe przedsiębiorstwa. Istotne jest także to, że ceny transferowe zazwyczaj znacznie odbiegają od stosowanych w transakcjach pomiędzy podmiotami niepowiązanymi cen rynkowych. Zastosowanie cen transferowych może pełnić dwie funkcje: podziału dochodu poprzez planowanie dochodu do opodatkowania lub wykonywania i przekazywania czynności kontrolnych.

Podmioty powiązane i niepowiązane – czyli kiedy i pomiędzy jakimi podmiotami dochodzi do ustalenia cen transferowych?

Ustalenie cen transferowych następuje w momencie wystąpienia transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Według obowiązujących zasad ceny transferowe pomiędzy podmiotami powiązanymi powinny być ustalane na zasadach, które obowiązywałyby między podmiotami, które nie mają ze sobą żadnych powiązań. Zgodnie z przepisami podmiotami powiązanymi przy ustalaniu cen transferowych mogą być:

• Osoby fizyczne lub prawne - czyli osoby, które biorą udział w zarządzaniu uczestniczącym w transakcji podmiotem krajowym bądź zagranicznym lub jego kontroli albo posiadają udziały w kapitale. Powiązania te pozwalają ustalić w transakcji warunki, które nie mogłyby zostać zastosowane, gdyby biorące udział w transakcji podmioty działały niezależnie.
• Podmiot krajowy – czyli podmiot, który ma kapitał w przedsiębiorstwie lub bezpośredni bądź pośredni udział w zarządzaniu nim czy kontroli.
• Podmiot zagraniczny – podmiot spoza kraju działalności drugiego biorącego udział w transakcji podmiotu, który ma wpływ na zarządzanie nim lub ma udział w jego kapitale.

Z praktycznego punktu widzenia podmiotami powiązanymi zazwyczaj są spółki matki i powiązane z nimi zagraniczne lub krajowe przedsiębiorstwa, czyli spółki córki.

Ryzyko związane ze stosowaniem cen transferowych

Ceny transferowe to narzędzie, które może być stosowane do przenoszenia dochodów pomiędzy powiązanymi ze sobą podmiotami i w konsekwencji do zawyżenia lub zaniżenia dochodów lub kosztów nabywania towarów i usług. Przeniesienie w taki sposób dochodów może się przyczynić do obniżenia stopy procentowej w danej grupie kapitałowej lub do poprawy odciągniętego przez przedsiębiorstwo dominujące wyniku finansowego.

Ryzyko związane z takim transakcjami dotyczy przede wszystkim możliwości interwencji organów podatkowych, które po stwierdzeniu zaniżenia w trakcie transakcji przychodów czy zawyżania kosztów nabycia towarów i usług mogą ustalić dochód na takich zasadach, jakie byłyby stosowane, gdyby biorące udział w transakcji podmioty nie były ze sobą powiązane. Z punktu widzenia organu podatkowego takie działanie ma na celu określenie i wyrównanie powstałych w wyniku transakcji strat podatkowych. W ograniczeniu wykorzystania cen transferowych do przenoszenia dochodów stosowane są zasady cen rynkowych.