Na czym polega bruksizm?
W literaturze popularnonaukowej, a także na blogach i forach tematycznych poświęconych zdrowiu, bruksizm zazwyczaj utożsamiany jest z zaciskaniem zębów i zgrzytaniem nimi. W stomatologii i medycynie snu zjawisko bruksizmu opisywane jest znacznie szerzej. Objawy tej przypadłości nie ograniczają się do ww. kłopotów w obrębie jamy ustnej, a ich różnorodność może utrudnić precyzyjną diagnostykę i wdrożenie odpowiedniej terapii.
Bruksizm, czyli parafunkcja zwarciowa
Parafunkcje to nieprawidłowe, świadome lub nieświadome nawyki w układzie ruchowym narządu żucia. Bruksizm jest jedną z najczęściej spotykanych parafunkcji zwarciowych, czyli takich, w których dochodzi do kontaktu zębów przeciwstawnych. Przypadłość definiowana jest w stomatologii jako nawykowa, niekontrolowana aktywność mięśni żucia i może przyjmować różne postaci. Obecnie wyróżnia się dwa podstawowe typy bruksizmu: w czasie snu (ekscentryczny) i w stanie czuwania (centryczny). W pierwszym przypadku u pacjenta występuje mimowolne zgrzytanie zębami podczas snu, czego efektem jest ich stopniowe ścieranie. U pacjentów z bruksizmem centrycznym zaciskanie zębów jest świadome i zwykle wywołane stresem, natomiast nie występuje zgrzytanie typowe dla bruksizmu ekscentrycznego.
Etiopatogeneza bruksizmu nie została jeszcze dokładnie zbadania, jednak aktualna wiedza naukowa pozwala wskazać co najmniej kilka przyczyn występowania tej dolegliwości – mówi specjalista z kliniki stomatologicznej BoaDent Prestige w Katowicach. – Wymienia się tu urazy i wady zgryzu, ale także czynniki genetyczne, psychologiczne, a nawet zaburzenia neurologiczne oraz przyjmowanie niektórych leków. Tak zróżnicowane przyczyny powstawania bruksizmu sprawiają, że brak jednego, uniwersalnego sposobu leczenia. Problemu nie należy jednak lekceważyć, gdyż wiąże się on nie tylko z bólem, ale także z ryzykiem zniszczenia uzębienia.
Objawy bruksizmu
Objawy bruksizmu dzieli się na wewnątrz- i zewnątrzustne. Do pierwszej grupy zalicza się zmiany w uzębieniu (w tym pęknięcia szkliwa, starcie zębów, ubytki klinowe), zmiany w przyzębiu (odsłonięcie szyjek zębowych, rozchwianie i przemieszczenie zębów) oraz zmiany w obrębie policzków i języka. Każdy z wymienionych objawów może być przyczyną bólu i poważnych problemów stomatologicznych, w tym nawet utraty uzębienia. Wśród zewnątrzustnych objawów bruksizmu wymienia się zaburzenia: w mięśniach żucia (ból i napięcie mięśni żwaczy i innych mięśni głowy), w stawie skroniowo-żuchwowym (ból, uczucie tarcia, zwiększony lub zmniejszony zakres ruchomości, trzaski i trzeszczenie podczas przeżuwania, mówienia, ziewania etc.), w narządzie wzroku i słuchu (zaczerwienienie spojówek, łzawienie, szumy uszne).
U pacjentów z bruksizmem często obserwuje się obawy ogólne, takie jak sztywność, drętwienie i bóle karku oraz kręgosłupa, a także parestezje, czyli nieprzyjemne wrażenia, np. mrowienie, drętwienie czy zmiany temperatury mięśni szyi, karku i barku. Pacjenci mogą mieć problemy z oddychaniem, cierpieć na zaburzenia snu, odczuwać chroniczne zmęczenie i towarzyszący mu dyskomfort psychiczny.
Leczenie bruksizmu jest zadaniem trudnym, często wymaga zaangażowania lekarzy różnych specjalności, a każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie. Zazwyczaj konieczna jest poprawa warunków zgryzowych w celu odciążenia zębów i właściwego rozciągnięcia mięśni, np. poprzez korektę zbyt wysokich wypełnień. Współpraca z doświadczonym dentystą pozwala wdrożyć odpowiednie dla danego przypadku metody lecznicze, co przekłada się na poprawę jakości życia pacjenta.
